Yeme bozukluğuna karşı bazı yaklaşımları gördükçe, bu konu ile ilgili daha çok konuşulmaya ihtiyaç olduğunu görüyorum. Bu yazı da o yüzden yalnızca bilgilendirme amaçlı, yeme bozukluklarını anlamaya yardımcı bir araç olması adına planlandı.
Yeme bozukluğu tanısını psikiyatrist koymaktadır. Bu durum ile ilgili bir şüpheniz, soru işaretleriniz varsa ilgili uzmanlardan destek almanızı öneririz.
Yeme bozuklukları yiyecek, yemek yeme ,vücut ağırlığı veya şekline yönelik davranış, düşünce ve tutumlarla karakterize , fiziksel ve psikolojik sağlığı olumsuz etkileyen karmaşık anormal yeme davranışları olarak tanımlanır. Herhangi bir yaş, kilo, beden, şekil, cinsiyet kimliği, cinsellik, kültürel geçmiş veya sosyoekonomik gruptaki insanlarda ortaya çıkabilir.
Genel bir tabir ile yeme bozukluğuna sahip kişiler kilo alma korkusundan dolayı korkuyu yönetmek amacıyla çeşitli yöntemler geliştirir. Bu bazen aşırı enerji kısıtlaması, aşırı egzersiz yapmak, yemek yeme sonrası telafi edici davranışlar, aç bırakma gibi sıralanabilir.
Kilo almakla ilgili duyulan endişeler komplike ve karmaşıktır. Hafife alınacak bir durum değildir, anlaşılmaya ihtiyaç olan bir durumdur.
O yüzden bir kişiyi yargısızca eleştirmeden konuşmanızı , hatta gönlünüz varsa da destek olmanızı öneririz.
Yeme Bozukluğu Türleri
Yeme bozukluklarının türleri arasında anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu, kaçınan kısıtlayıcı gıda alımı bozukluğu, diğer tanımlanmış beslenme ve yeme bozukluğu, pika ve ruminasyon yer alır.
Daha sık görülen yeme bozuklarından birkaçını açıklayacak olursak;
Anoreksiya Nervosa :
Anoreksiyalı kişiler, şişmanlama korkusuyla kendilerini aç bırakırlar.
Zayıf olmalarına ve hatta belki bir deri bir kemik olmalarına rağmen asla yeterince zayıf olduklarına inanmazlar.
Kalori kısıtlamasına ek olarak, kilosunu egzersiz, diyet hapları veya kusma yoluyla
da kontrol edebilirler.
Bulimia Nervosa:
Aşırı yeme ve kusmanın yıkıcı bir
döngüsünü içerir.
Kontrolden çıkmış aşırı yeme olayının ardından, fazla kaloriden kurtulmak
için sert adımlar atarlar. Kilo almaktan kaçınmak için kusma, aşırı egzersiz yapma, laksatif kullanımı gibi telafi edici yöntemlere başvurabilirler.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu:
Belli aralıklarla tekrarlayan, kısa bir süre içinde aşırı yemek yemeyi içerir. Bu ataklar yüzünden suçluluk ve utanç duygularına rağmen,
rahatsız edici derecede tok olduklarında bile davranışlarını kontrol edemediklerini veya yemek yemeyi bırakamadıklarını hissederler.
*Yeme davranışlarınız ile ilgili yoğun ve zorlayıcı anlar yaşıyorsanız eğer, bu her zaman yeme bozukluğu olmayabilir. Tanı kriterlerine göre yeme bozukluğu tanısı koyulmaktadır, bu yüzden her belirti her zaman bu demek değildir.
*Yeme davranışlarımızın zaman zaman farklılaşması, düzensizleşmesi de görülebilir.
Normal yeme ile yeme bozukluğu iki ayrı uç gibi düşünülürse, arasında bir noktada olmakta mümkün,.Belli kişisel oluşturduğunuz tanımlamalar yerine şuan ne yaşadığınıza, nasıl hissetiğinize , ne olup bittiğine bakmak kendinizi anlamak için çok önemlidir.
*Yeme bozukluğu tedavisinde multidisipliner yaklaşım önemlidir. Psikiyatrist, psikolog, diyetisyen, gerekli durumlarda diğer hekimler(dahiliye vb.), ihtiyaç olursa fizyoterapist eşliğinde bir yaklaşım olması tedavinin amacına uygun gerçekleşmesine yardımcı olur.
Yeme Bozukluğu Yaşayan Bireylerde Görülen Bazı İşaretler:
-Bu işaretlerin görülmesi başlangıçta vurguladığımız gibi her zaman yeme bozukluğu demek değil.
Şiddeti, görülme sıklığına bağlı değerlendirme yapılmaktadır.
Yiyecek veya diyet kısıtlaması:
Yemeklerden veya yemekten bahsedilen durumlardan kaçınmak için bahaneler uydurmak
Yalnızca küçük porsiyonlar veya belirli düşük kalorili yiyecekler yemek ve genellikle karbonhidrat ve diyet yağı gibi tüm yiyecek kategorilerini yasaklamak
Saplantılı bir şekilde kalori sayma, gıda etiketlerini okuma ve porsiyonları tartma
Yiyecekleri belirli sırayla yemek, yiyecekleri bir tabakta yeniden düzenlemek, aşırı çiğnemek gibi kısıtlayıcı yemek ritüelleri geliştirmek
Aşırı yeme:
Kısa sürede büyük miktarda yiyeceğin tüketilmesi
Genellikle çöp kutusunun dibine gizlenmiş çok sayıda boş gıda paketi ve ambalajı
Abur cubur ve tatlılar gibi yüksek kalorili yiyeceklerin istiflenmesi ve saklanması
Gizlilik ve izolasyon; başkalarının yanında normal bir şekilde yemek yiyebilir, yalnızca gece geç saatlerde veya keşfedilmeyecekleri veya rahatsız edilmeyecekleri özel bir yerde aşırı yemek yiyebilirler.
Kusma:
Yemekten hemen sonra kaybolmak veya sık sık tuvalete gitmek
Kusmayı gizlemek için yemekten sonra duş almak
Kusma kokusunu gizlemek için aşırı miktarda gargara, nane şekeri veya parfüm kullanmak
Müshil, diüretik veya lavman almak
Özellikle yemek yedikten sonra oruç tutma veya zorlayıcı, yoğun egzersiz dönemleri
Sık sık boğaz ağrısı, mide rahatsızlığı, ishal veya kabızlık şikayetleri
Renksiz dişler
Bozuk vücut imajı ve değişmiş görünüm:
Vücut veya kilo ile aşırı meşgul olma (örneğin, sürekli tartılma, aynanın karşısında vücudunu incelemek ve eleştirmek için çok zaman harcamak )
Önemli derecede kilo kaybı, hızlı kilo alımı veya sürekli dalgalanan ağırlık
Şişman veya fazla kilolu hissetmek- kilo almaktan korkmak ve bundan bahsetmek
Kiloyu gizlemek için bol giysiler veya birden fazla kat giymek